Miejscowość Witowo widnieje na mapie Królestwa Polskiego z 1839r. opracowanej na potrzeby wojska. Natomiast na mapie z 1907r. wieś została podana jako „Witów” , w użyciu była również nazwa Witówek 1912r. ( jeszcze w 1935r. miejsce urodzenia jednego z mieszkańców wsi).
Nazwa wsi Witowo pochodzi od nazwiska de Witte - właścicieli dóbr Budzisław , w których skład wchodziło Witowo i Drzewce. Przed rokiem 1864 byli to kolejno Gustaw i Aleksander Guido de Witte. W imieniu rodziny de Witte dobrami jeszcze w 1881 r. zarządzał Karol Münch. Nazwa Witowo pojawia się w składzie parafii Dęby Szlacheckie dopiero w 1850r. Wtedy to wioska liczyła 14 dymów i 93 mieszkańców. Natomiast na koniec1876r. liczba osób zwiększyła się do 70 mężczyzn i 65 kobiet, lecz nie uległa zmianie liczba budynków mieszkalnych. Były to w większości budynki drewniane - brak murowanych.
W wykazie sporządzonym po 1864r. uwzględniającym właścicieli i powierzchnię gospodarstw ( w morgach i prętach) w Witowie widnieją następujące nazwiska:
1. Walenty Michałek 13m. 257p.
2. Franciszek Jarecki 4m. 117p.
3. Józef Bejma 4m. 89p.
4. Maciej Sowiński 4m. 106p.
5. Walenty Burdziński 4m. 79p.
6. potomkowie Wojciecha Nowackiego 4m. 80p.
7. potomkowie Józefa Goszyńskiego 4m. 79p.
8. Jakub Grabowski 4m. 70p.
9. Bartłomiej Sobczak 4m. 96p.
10. Ignacy Czekalski 4m. 97p.
11. Józef Grabowski 4m. 184
12. Józef Przyłembski 5m. 9p.
13. potomkowie Stanisława Grzebieluchy 4m. 69p.
14. Józef Piskorski 4m. 59p.
(Wśród tej listy z pewnością pojawiają się nazwiska przodków aktualnych mieszkańców Witowa.)
W 1878 r. włościanie z Witowa przekazali darowiznę na remont kościoła w Dębach Szlacheckich w wysokości 22 rubli 75 kopiejek.
W Witowie od roku 1894 istniała szkoła. Pobudowano ją w centralnej części gminy Budzisław, zgodnie z decyzją zebrania gminnego, gdyż dotychczasowa szkoła w Dębach Szlacheckich, ze względu na zły stan budynku, nie nadawała się do dalszej eksploatacji. Zakupiono nowy drewniany dom, który następnie rozebrano, przewieziono do Witowa i tu ponownie zmontowano na działce ofiarowanej przez Michałka. Pierwszym nauczycielem w Witowie przez pięć lat był Męczyński. Następcami jego byli kolejno: Matyjaszewski, Rybys, Nowakowski, Piekarski, Sypniewski, Kosmalski, Kamilla Kunlowna ( niecz. ), Władysław Kuźniewicz. Janina Adamczewska..
10 października 1918 roku w pracę w szkole rozpoczęła Regina Jankowska i w budynku szkolnym zastała następujące rzeczy: jedenaście ławek, stół, dwa krzesła, szafę do książek, mapę Królestwa polskiego i szafkę do użytku nauczyciela.
Regina Jankowska zgodnie z nakazem władz rozpoczęła prowadzenie kroniki szkolnej. „Kronikę szkolną Szkoły trzech oddziałowej w Witowie” kontynuowali Zofia Krettzowa ( od 1 IX 1921r. ), Jan Tanalski (od X 1927r. ) i Stefania Kostrzeńska - Paczesna ( od 3 IX 1936 – do czerwca 1939 ).
Zachowała się ona do dziś i stanowi niezwykle cenne źródło informacji o szkole, życiu mieszkańców wsi, a nawet wydarzeniach regionu, kraju.
Informacje dotyczące przeniesienia szkoły z Dębów do Witowa przedstawił także Franciszek Siwiński w swoim „Pamiętniku dla potomności”. Opisuje to następująco:
„ Około roku 1893-4 przeniesiono szkołę ele¬mentarną z Dębów Szlacheckich do Witowa, gdyż ta szko¬ła w Dębach była już nieczynna ze względu już spróchniałego drzewa. Z drzewa była pobudowana, a stała w końcu wsi od strony zachodniej, dobrze pamiętam te szkołę, gdyż jak chodziłem na naukę do kościoła tośmy zaglądali oknym, jeszcze stały ławki i portret cara, zdaje się Aleksandra III. Budynek ten został sprze¬dany z licytacji przez gminę, jako nie nadający się na przebudowę. Uchwałą zebrania gminnego postanowio¬no szkołę pobudować w Witowie, jako że środkowy punkt i że Michałek ofiarował plac pod budowę bezinteresownie. Zakupiono prawie nowy dom – nie pamiętam gdzie, i pobudowano w Witowie z przeznaczeniem na szkołę. Obecnie dom ten stoi i jest czynny, jako szkoła pod¬stawowa 5-klasowa.”(1960r.)
Franciszek Siwiński (1883-1965) - wspomina też naukę w witowskiej szkole. „Za Menczęskiego chodziłem do szkoły dwie zimy i za Matyjaszewskiego jedną zimę. Nauka odbywała się w języku rosyj¬skim z wyjątkiem dwóch czy trzech lekcji tygodniowo, gdzie uczono po polsku.”
W Witowie już w 1912r. działało kółko rolnicze - jedno z jedenastu takich organizacji na terenie powiatu kolskiego. Wg zachowanych dokumentów aktywnie działało także pod koniec lat 20. Działacze kółka sprowadzali przede wszystkim nawozy sztuczne oraz węgiel. Dla członków organizacji co miesiąc organizowane były kursy rolnicze, pogadanki i odczyty dotyczące rolnictwa i hodowli. Organizacji przewodniczył zarząd w składzie: - prezes Antoni Siwiński, rolnik zamieszkujący w Drzewcach, wiceprezes –Adam Lewiński, skarbnik– Antoni Śniegocki oraz sekretarz – Jan Tanalski ( nauczyciel szkoły w Witowie). Druga wojna światowa przerwała jego działalność, ale już 1947 r. reaktywowało działania, jako pierwsze w gminie Osiek Mały, zakładając zespół maszynowy, w skład którego wchodziło 24 członków.
1929r.
Informacje pochodzące z Kroniki Szkolnej Szkoły Trzech Oddziałowej w Witowie spisane przez nauczyciela – Jana Tanalskiego (pisownia oryginalna)
„W maju (1929r. ) odbyło się poświęcenie krzyża nowego na końcu wsi Witowo od strony wsi Olszanka. Krzyż ten ufundowano za pieniądze uzyskane za wydzierżawienie terenu myśliwskiego wsi Witowo. Ogrodzeniem krzyża jest płot z siatki drucianej. Dawniej w tym miejscu stał krzyż „staruszek’.
27.V 1929r. z końcem roku szkolnego wybudowano z funduszów gminnych nową studnię głęboką na cztery dreny cementowe.”
11 listopada1933 r. staraniem miejscowego Koła Towarzystwa Popierania Budowy Szkół Powszechnych odbyła się zbiórka ofiar po domach obwodu szkolnego Witowo. Zebrano i rozprzedano cegiełki 5 – cio groszowe na ogólną sumę 19 zł 95 groszy.
Między 9 a 11 marca 1934 r. wieś wywiozła gliną drogę w stronę Osieka Małego i w stronę Budzisławia.
II wojna światowa nie ominęła Witowa. Wiele rodzin zostało wysiedlonych do Generalnej Guberni, a ich gospodarstwa przejęli Niemcy. Wieś Witowo otrzymała niemiecką nazwę „Lichtenheim”, podobnie jak pobliskie miejscowości: Drzewce - Holzhausen, Szarlatów - Charlottenberg, Osiek Mały - Klein Reder.
Przez wiele lat mieszkańcy Witowa na różnych płaszczyznach współdziałali i współpracowali z mieszkańcami Drzewiec. Przynależeli do jednego kółka rolniczego, aż do rozłamu w 1961 roku. Działali w Związku Młodzieży Wiejskiej i w amatorskim zespole artystycznym wspólnie wystawiali sztuki teatralne dla okolicznych mieszkańców. W 1957r. współtworzyli Ochotniczą Straż Pożarną w Drzewcach i w niej aktywnie działali. Dążyli do wybudowania placówki szkolnej w Drzewcach z połączenia szkół w Witowie i Szarłatowie. Oddano ją do użytku w 1969 roku. Razem angażowali się w elektryfikację wsi, budowę dróg i wodociągu.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego.
Dziś Witowo – to wieś położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Osiek Mały.
Informacje na podstawie:
1. Krzysztof Witkowski „Osiek Mały - dzieje gminy” Osiek Mały 2014 r.
2. Franciszek Siwiński „Pamiętnik dla potomności”. Łuczywno 1960 r.
3. Kroniki szkolnej Szkoły trzech oddziałowej w Witowie
4. www.archive-pl.com/pl/d/dawne-kolo.pl/2013-02-02_1295161_14/Powiat...
opracowała Anna Woźniak
Odkrywając przeszłość, odkrywamy samych siebie.
Historia Wsi
Komentarze
Nie ma jeszcze komentarzy
Dodaj komentarz
UWAGA! Dodawanie komentarzy tylko dla zarejestrowanych użytkowników. ZALOGUJ SIĘ | ZAREJESTRUJ SIĘ